هیپوگلیسمی: وقتی قند خون شما خیلی پایین می‌آید

افراد مبتلا به دیابت زمانی که بدنشان قند کافی برای سوخت ندارد، دچار هیپوگلیسمی (افت قند خون) می‌شوند.

این می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله رژیم غذایی، برخی داروها و شرایط و ورزش اتفاق بیفتد.

اگر دچار افت قند خون شدید، تاریخ و زمان وقوع آن و اقدامات انجام شده را یادداشت کنید. سوابق خود را با پزشک خود به اشتراک بگذارید تا بتوانند الگویی را پیدا کرده و داروهای شما را تنظیم کنند.

اگر در طول یک هفته بیش از یک واکنش افت قند خون بدون دلیل مشخص داشتید، با پزشک خود تماس بگیرید.

علائم

بیشتر افراد علائم هیپوگلیسمی را زمانی احساس می‌کنند که قند خونشان 70 میلی‌گرم در دسی‌لیتر (mg/dL) یا کمتر باشد.

هر فرد مبتلا به دیابت ممکن است علائم متفاوتی از هیپوگلیسمی داشته باشد. شما یاد خواهید گرفت که علائم خود را تشخیص دهید.

علائم اولیه شامل موارد زیر است:

• گیجی
• سرگیجه
• احساس لرز
• گرسنگی
• سردرد
• تحریک پذیری
• تپش قلب؛ نبض تند
• پوست رنگ‌پریده
• عرق کردن
• لرزیدن
• ضعف
• اضطراب

بدون درمان، ممکن است علائم شدیدتری از جمله موارد زیر را تجربه کنید:

• هماهنگی ضعیف
• تمرکز ضعیف
• بی‌حسی در دهان و زبان
• بیهوش شدن
• تشنج
• کابوس‌ها یا خواب‌های بد
• کما

داروهای دیابت مرتبط با هیپوگلیسمی

از پزشک خود بپرسید که آیا هر یک از داروهای شما می‌تواند باعث افت قند خون شود یا خیر.

درمان با انسولین می‌تواند باعث افت قند خون شود، و همچنین نوعی از داروهای دیابت به نام «سولفونیل اوره‌ها».

سولفونیل اوره‌های رایج مورد استفاده عبارتند از:

• گلیمپرید (آماریل)
• گلیپیزید (گلوکوترول)
• گلی‌بن‌کلامید (گلی‌بوراید، میکروناز)

سولفونیل اوره‌های قدیمی‌تر و کمتر رایج، بیشتر از برخی از داروهای جدیدتر باعث افت قند خون می‌شوند. نمونه‌هایی از داروهای قدیمی‌تر عبارتند از:

• کلرپروپامید (دیابینی)
• تولازامید (تولیناز)
• تولبوتامید (اوریناز)

همچنین اگر الکل بنوشید یا آلوپورینول (زیلوپریم)، ​​آسپرین، پروبنسید (بنمید، پروبالان) یا وارفارین (کومادین) را همراه با داروهای دیابت مصرف کنید، ممکن است دچار افت قند خون شوید.

اگر مهارکننده‌های آلفا گلوکوزیداز، بیگوانیدها (مانند متفورمین) و تیازولیدین‌دیون‌ها را به تنهایی مصرف کنید، نباید دچار افت قند خون شوید، اما اگر آنها را همراه با سولفونیل‌اوره‌ها یا انسولین مصرف کنید، ممکن است دچار افت قند خون شوید.

رژیم غذایی و هیپوگلیسمی

اگر انسولین بیشتری نسبت به مقدار کربوهیدراتی که می‌خورید یا می‌نوشید مصرف کنید، ممکن است دچار افت قند خون شوید.

برای مثال، می‌تواند اتفاق بیفتد:

• بعد از خوردن غذایی که قندهای ساده زیادی دارد
• اگر یک میان وعده را از دست بدهید یا یک وعده غذایی کامل نخورید
• اگر دیرتر از حد معمول غذا بخورید
• اگر بدون خوردن غذا الکل بنوشید

اگر دیابت دارید، به خصوص اگر داروهای دیابت مصرف می‌کنید، وعده‌های غذایی را حذف نکنید.

درمان

اگر دیابت دارید و فکر می‌کنید دچار افت قند خون شده‌اید، سطح قند خون خود را بررسی کنید.

آیا سطح قند خون شما اغلب بعد از وعده‌های غذایی که حاوی مقدار زیادی قند هستند، کاهش می‌یابد؟ رژیم غذایی خود را تغییر دهید. از غذاهای شیرین پرهیز کنید و در طول روز وعده‌های غذایی کوچک و مکرر بخورید.

اگر وقتی چیزی نخورده‌اید قند خونتان پایین می‌آید، قبل از خواب یک میان وعده، مانند یک پروتئین یا یک کربوهیدرات پیچیده‌تر، میل کنید.

در موارد هیپوگلیسمی شدید، ممکن است به تزریق باکسیمی ،  داسیگلوکاگون ( زگالوگ ) یا تزریق گلوکاگون ( گووک ) نیاز داشته باشید.

پزشک شما ممکن است متوجه شود که شما انسولین زیادی مصرف می‌کنید که اوج آن در ساعات عصر تا صبح است. در این صورت، ممکن است دوز انسولین شما را کاهش دهد یا زمان دریافت آخرین دوز آن را تغییر دهد.

وقتی قند خونتان پایین است

ابتدا، ۱۵ گرم کربوهیدرات سریع‌الاثر مانند موارد زیر بخورید یا بنوشید:

• سه تا چهار قرص گلوکز
• یک تیوب ژل گلوکز
• چهار تا شش عدد آبنبات سفت (بدون قند نباشد)
• ۱/۲ پیمانه آب میوه
• ۱ فنجان شیر بدون چربی
• نصف فنجان نوشابه (بدون قند نباشد)
• ۱ قاشق غذاخوری عسل (آن را زیر زبان خود قرار دهید تا سریعتر جذب جریان خون شود)

پانزده دقیقه پس از خوردن غذای حاوی قند، دوباره قند خون خود را بررسی کنید . اگر قند خون شما هنوز کمتر از ۷۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر است، یک وعده دیگر از یکی از غذاهای ذکر شده در بالا بخورید. این مراحل را تا زمانی که قند خون شما به حالت عادی برگردد، تکرار کنید.

اگر از حال رفتید

افت قند خون ممکن است باعث غش کردن شما شود. در این صورت، به کسی نیاز دارید که به شما گلوکاگون تزریق کند.

گلوکاگون یک داروی تجویزی است که قند خون را افزایش می‌دهد و اگر دچار افت شدید قند خون شوید، ممکن است به آن نیاز داشته باشید. مهم است که اعضای خانواده و دوستانتان بدانند که چگونه در صورت بروز واکنش افت قند خون، این دارو را تزریق کنند.

اگر فردی را مشاهده کردید که دچار واکنش شدید هیپوگلیسمی شده است، با 115 تماس بگیرید یا او را برای درمان به نزدیکترین بیمارستان ببرید. سعی نکنید به فرد بیهوش غذا، مایعات یا انسولین بدهید، زیرا ممکن است خفه شود.

وقتی قند خونتان پایین است رانندگی نکنید

خیلی خطرناک است. اگر در حال رانندگی هستید و علائم افت قند خون دارید، از جاده کنار بروید، قند خون خود را بررسی کنید و یک غذای شیرین بخورید. حداقل ۱۵ دقیقه صبر کنید، قند خون خود را بررسی کنید و در صورت لزوم این مراحل را تکرار کنید. قبل از رانندگی، یک منبع پروتئین و کربوهیدرات (مانند کراکر کره بادام زمینی یا پنیر و کراکر) بخورید.

آماده باشید. همیشه یک منبع قند در ماشین خود برای مواقع اضطراری داشته باشید.

جلوگیری از افت قند خون

اگر دیابت دارید، راه‌هایی که می‌توانید از افت قند خون جلوگیری کنید عبارتند از:

• برنامه غذایی خود را دنبال کنید.
• هر روز حداقل سه وعده غذایی با فاصله مساوی میل کنید و بین وعده‌های غذایی، طبق دستور پزشک، میان وعده میل کنید.
• وعده‌های غذایی خود را طوری برنامه‌ریزی کنید که فاصله بین آنها بیشتر از ۴ تا ۵ ساعت نشود.
• ۳۰ دقیقه تا ۱ ساعت بعد از غذا ورزش کنید. قبل و بعد از ورزش قند خون خود را بررسی کنید و با پزشک خود در مورد انواع تغییراتی که می‌توانید ایجاد کنید، مشورت کنید.
• قبل از مصرف، دوز انسولین و داروی دیابت خود را دوباره بررسی کنید.
• اگر الکل مصرف می‌کنید، در مصرف آن اعتدال را رعایت کنید و سطح قند خون خود را کنترل کنید.
• بدانید چه زمانی سطح داروی شما در اوج خود قرار دارد.
• قند خون خود را طبق دستور پزشک، هر چند وقت یکبار آزمایش کنید.
• یک دستبند شناسایی که روی آن نوشته شده دیابت دارید، همراه داشته باشید.