آیا استفاده مجدد از بطری‌های پلاستیکی آب بی‌خطر است؟

بطری‌های پلاستیکی چگونه ساخته می‌شوند؟

پلاستیک‌ها از نفت یا گاز طبیعی ساخته می‌شوند که از مولکول‌هایی به نام هیدروکربن ساخته شده‌اند. وقتی هیدروکربن‌ها را تا دمای بسیار بالا گرم می‌کنید، به مولکول‌های کوچک‌تری به نام مونومر تجزیه می‌شوند. انواع زیادی از مونومرهای هیدروکربن مانند متان، اتان، پروپان و بوتان وجود دارد. 

برای ساخت پلاستیک، مونومرها به هم متصل می‌شوند تا مولکول بزرگ‌تری به نام پلیمر بسازند. انواع مختلف پلیمرهای پلاستیکی از ترکیبات مختلف مونومرها ساخته می‌شوند. این پلیمرها به صورت گلوله، پودر، پولک یا مایع که ماده اولیه پلاستیک هستند، شکل می‌گیرند.

در کارخانه بطری‌سازی، پلاستیک خام در دستگاهی قرار می‌گیرد که آن را تا دمای بالا گرم می‌کند تا به مایع تبدیل شود. سپس مایع به قالبی به شکل بطری تزریق می‌شود و در آنجا سفت می‌شود.

دو گروه از پلیمرها وجود دارد: ترموست و ترموپلاستیک. پلاستیک‌های ترموست از پلیمرهایی ساخته شده‌اند که با پیوندهای شیمیایی ساخته شده‌اند که قابل برگشت نیستند. پس از قالب‌گیری این پلاستیک‌ها، دیگر نمی‌توان آنها را تجزیه کرد. باکلیت نمونه‌ای از پلاستیک ترموست است. از آنجا که آنها قابل تجزیه نیستند، پلاستیک‌های ترموست قابل بازیافت نیستند. 

از سوی دیگر، ترموپلاستیک‌ها را می‌توان ذوب کرد و به مواد جدیدتر تبدیل کرد. اقلام ساخته شده از ترموپلاستیک‌ها به طور بالقوه قابل بازیافت هستند. انواع مختلفی از ترموپلاستیک‌ها مانند پلی پروپیلن (PP)، پلی اتیلن (PE)، پلی وینیل کلراید (PVC)، پلی استایرن، پلی اتیلن ترفتالات (PET) و پلی کربنات وجود دارد. بطری‌های آب معمولاً از ترموپلاستیک‌ها ساخته می‌شوند.

بیشتر تولیدکنندگان بطری آب قصد دارند محصولاتشان را یکبار مصرف کنند. اما اگر نگران محیط زیست هستید یا در مواقع ضروری به بطری نیاز دارید، احتمالاً به این فکر کرده‌اید که آیا می‌توانید آنها را دوباره پر کنید یا خیر. اینکه آیا این کار بی‌خطر است یا خیر، به نوع پلاستیکی که بطری آب شما از آن ساخته شده است بستگی دارد.

انواع بطری‌های پلاستیکی

پلاستیک‌ها با یک کد شناسایی رزین (RIC) برچسب‌گذاری می‌شوند که معمولاً به صورت برجسته در پایین کالا قالب‌گیری یا چاپ می‌شود. برچسب‌های RIC معمولاً عددی از “1” تا “7” هستند که درون یک مثلث توپر یا مثلثی که از فلش ساخته شده است، چاپ می‌شوند. در زیر مثلث، مخفف نوع رزین پلاستیکی را نیز خواهید دید. متأسفانه، این برچسب‌های RIC فقط به شما می‌گویند که بسته‌بندی از چه پلاستیکی ساخته شده است و در مورد اینکه آیا بطری قابل بازیافت یا استفاده مجدد است یا خیر، اطلاعاتی ارائه نمی‌دهند. با این حال، بطری‌های آب معمولاً از سه نوع ترموپلاستیک ساخته می‌شوند که قابل بازیافت هستند:

پلی اتیلن ترفتالات (PET). بطری‌های ساخته شده از PET با RIC برابر با “1” برچسب گذاری شده‌اند. PET یک پلاستیک محکم و سبک است که اغلب برای آب، غذا و نوشیدنی‌های گازدار مانند نوشابه استفاده می‌شود. برخلاف سایر پلاستیک‌ها، PET کاملاً قابل بازیافت است، اگرچه تنها حدود 30٪ از آن در واقع بازیافت می‌شود.

پلی اتیلن با چگالی بالا (HDPE). بطری‌های ساخته شده از HDPE با عدد “2” مشخص می‌شوند. HDPE یک پلاستیک محکم و بادوام است که آن را به ماده‌ای مناسب برای بطری‌های مواد شوینده، بطری‌های صابون و ظروف مایع در اندازه گالن تبدیل می‌کند. بطرهای شیر اغلب از HDPE ساخته می‌شوند و اکثر مراکز می‌توانند این نوع پلاستیک را بازیافت کنند.  

سایر. پلاستیک‌های P با RIC برابر با “7” در هیچ دسته دیگری قرار نمی‌گیرند و معمولاً قابل بازیافت نیستند. نمونه‌هایی از آن شامل بطری‌های ورزشی پلی‌کربنات مانند Nalgene است. 

کدام بطری‌های آب قابل بازیافت هستند؟

بطری‌های آبی که با RIC «1» یا «2» برچسب‌گذاری شده‌اند، عموماً قابل بازیافت هستند. برای اطمینان از بازیافت واقعی پلاستیک، پلاستیک‌ها را در سطل زباله نیندازید، مگر اینکه برچسب «1» یا «2» داشته باشند. همچنین، قبل از قرار دادن بطری‌ها در سطل زباله، حتماً آنها را خالی کرده و آبکشی کنید. در حالی که برخی از مراکز بازیافت قبل از بازیافت، پلاستیک را تمیز می‌کنند، اکثر آنها دسته‌هایی را که شامل پلاستیک کثیف هستند، در زباله‌ها می‌ریزند. دلیل این امر این است که آنها باید از ورود آلاینده‌ها به پلاستیک بازیافتی خود جلوگیری کنند و ممکن است دسته‌بندی و تمیز کردن آنها پس از رسیدن به مرکز بازیافت بسیار گران باشد. 

با مرکز بازیافت تماس بگیرید تا بپرسید چه نوع پلاستیکی لازم است. برخی از مراکز ممکن است بتوانند پلی‌پروپیلن (RIC “5”) را نیز بازیافت کنند، که اغلب ظروف ماست از آن ساخته می‌شوند.

لیچینگ شیمیایی

یکی از نگرانی‌های رایج افرادی که از بطری‌های آب دوباره استفاده می‌کنند، نشت شیمیایی است. این زمانی است که مواد شیمیایی موجود در پلاستیک در مایع داخل بطری حل شده و با آن مخلوط می‌شوند. نشت شیمیایی ممکن است به دلیل قرار گرفتن در معرض دمای بالا یا نور خورشید یا مدت زمان طولانی نگهداری رخ دهد. برخی از مواد شیمیایی که گزارش شده است از بطری‌های آب نشت می‌کنند شامل آنتیموان، بیسفنول A و فتالات هستند. 

آنتیموان یک ماده شیمیایی است که اغلب هنگام ساخت پلاستیک PET استفاده می‌شود. سازمان‌های دولتی متعددی، از جمله آژانس حفاظت از محیط زیست ایالات متحده (EPA)، آنتیموان را به عنوان یک آلاینده در آب آشامیدنی تنظیم می‌کنند. به عنوان مثال، EPA می‌گوید آب آشامیدنی شهری (آب لوله‌کشی) در صورتی بی‌خطر است که مقدار آنتیموان موجود در آن کمتر از 6 قسمت در میلیارد (6 میکروگرم در لیتر) باشد. این مقدار، حداکثر سطح آلاینده (MCL) نامیده می‌شود. در کوتاه‌مدت، قرار گرفتن در معرض آنتیموان بیشتر از این مقدار می‌تواند منجر به حالت تهوع، استفراغ و اسهال شود. و قرار گرفتن در معرض طولانی‌مدت می‌تواند منجر به افزایش سطح کلسترول و قند خون شود. 

وقتی پلاستیک‌های PET در دمای بالا نگهداری می‌شوند، خطر نشت آنتیموان وجود دارد، اما وقتی بطری‌های PET را در دمای اتاق و در فضای بسته نگهداری می‌کنید، خطر نشت شیمیایی کم است. بهتر است این بطری‌ها را دور از آفتاب نگه دارید تا احتمال نشت به حداقل برسد.

بیسفنول A (BPA) یک ماده شیمیایی است که هنگام ساخت پلاستیک پلی کربنات (RIC برابر با “7” و گاهی “3”) استفاده می‌شود. پلاستیک پلی کربنات برای ساخت بطری‌های آب (مانند Nalgene)، پنجره‌های نشکن، عینک و رزین‌های اپوکسی که برخی از قوطی‌های فلزی مواد غذایی و لوله‌های آبرسانی را می‌پوشانند، استفاده می‌شود. BPA ممکن است به غذاها و مایعات موجود در ظروف پلی کربنات نفوذ کند. این موضوع برای برخی افراد نگران کننده است زیرا مطالعات نشان می‌دهد که بین قرار گرفتن در معرض BPA و افزایش فشار خون، دیابت نوع 2 و بیماری قلبی ارتباط وجود دارد. همچنین ممکن است اثرات احتمالی بر سلامت مغز و غدد پروستات جنین، نوزادان و کودکان داشته باشد. حدود 10 سال پیش، FDA اعلام کرد که BPA را نمی‌توان در شیشه شیرهای کودک، لیوان‌های نی‌دار یا رزین‌های اپوکسی مورد استفاده در بسته‌بندی شیر خشک نوزاد استفاده کرد.

فتالات‌ها (با تلفظ THAL-ates) مواد شیمیایی هستند که برای ساخت پلاستیک‌های نرم و انعطاف‌پذیر مانند PVC (وینیل) بسته‌بندی مواد غذایی، پرده‌های حمام، اسباب‌بازی‌ها، لوله‌های تزریق داخل وریدی و عطرهایی که در محصولات زیبایی و مراقبت از پوست استفاده می‌شوند، استفاده می‌شوند. مطالعات نشان می‌دهد که فتالات‌ها ممکن است در رشد طبیعی و تکامل مغز در کودکان اختلال ایجاد کرده و آلرژی‌ها را افزایش دهند.

اگر نگران قرار گرفتن در معرض BPA و فتالات هستید، می‌توانید:

• از محصولاتی استفاده کنید که برچسب بدون BPA دارند و از محصولات وینیلی پرهیز کنید.
• از پلاستیک‌هایی که برچسب RIC آنها «۳»، «۶» یا «۷» است، خودداری کنید.
• از قرار دادن ظروف پلاستیکی در مایکروویو یا ماشین ظرفشویی خودداری کنید زیرا گرما ممکن است آنها را تجزیه کند و BPA را به مواد غذایی یا مایعات شما آزاد کند.
• برای غذاها و مایعات داغ، به جای پلاستیک، از ظروف شیشه‌ای، چینی یا استیل ضد زنگ استفاده کنید.
• از غذاهای کنسروی که ممکن است حاوی BPA در رزین اپوکسی پوشاننده قوطی باشند، خودداری کنید.
• از محصولات زیبایی و مراقبت از پوست بدون فتالات و عطر استفاده کنید.

بطری‌های پلاستیکی و رشد باکتری‌ها

بطری‌های پلاستیکی می‌توانند باکتری‌های مضر را در خود جای دهند، به همین دلیل است که اکثر تولیدکنندگان توصیه می‌کنند فقط یک بار از آنها استفاده کنید. در حقیقت، رشد باکتری در بطری‌های آب نگرانی بسیار بزرگتری نسبت به نشت مواد شیمیایی است. اگر نیاز به استفاده مجدد از بطری آب پلاستیکی دارید، ابتدا مطمئن شوید که آن را به درستی بشویید. تمیز کردن اکثر بطری‌های آب پلاستیکی آسان نیست، بنابراین می‌تواند مشکل باشد. اما اگر مجبور به استفاده مجدد از یکی از آنها هستید، بهتر است از این مرحله صرف نظر نکنید.

رشد باکتری‌ها می‌تواند به سرعت و فقط با نوشیدن معمولی از بطری اتفاق بیفتد. حتی نوشیدنی‌های ناتمام که در دمای اتاق رها شده‌اند نیز می‌توانند در طول روز رشد باکتری زیادی داشته باشند. بهتر است بطری‌های پلاستیکی آب را به مقدار کم دوباره استفاده کنید و آنها را کاملاً بشویید زیرا میکروب‌ها خیلی سریع پخش می‌شوند.

علاوه بر این، ساییدگی و پارگی بطری در اثر استفاده مجدد می‌تواند باعث ایجاد ترک و خراش در سطح آن شود که زمینه رشد باکتری‌های بیشتر را فراهم می‌کند. با توجه به این نکته، حتی ممکن است بخواهید بطری‌های پلاستیکی را کنار بگذارید و به جای آن یک بطری شیشه‌ای قابل استفاده مجدد یا بطری استیل ضد زنگ بخرید.

چگونه بطری‌های آب را بازیافت کنیم

اگر می‌خواهید بطری‌های پلاستیکی خود را بازیافت کنید، ابتدا مطمئن شوید که تمیز هستند. سپس، آنها را در سطل بازیافت آبی رنگ مخصوص خود که تمام مواد پلاستیکی شما، از جمله بطری‌های آب، را در خود جای می‌دهد، قرار دهید. سطل را قبل از زمان تعیین شده برای جمع‌آوری در منطقه خود، کنار خیابان قرار دهید.

همچنین می‌توانید بطری‌های آب را در مکان‌های خاصی تحویل دهید. در مورد مکان‌های تعیین‌شده برای تحویل بطری‌ها در منطقه خود، با دفتر شهرداری خود مشورت کنید. برخی کشورها قبل از پذیرش بطری‌های آب برای بازیافت، شرایط دیگری دارند. به عنوان مثال:

• در حالی که برخی کشورها درب بطری را فقط زمانی که محکم به بطری‌ها پیچ شده باشد می‌پذیرند، برخی دیگر از شما می‌خواهند که بطری‌ها و درب‌ها را جداگانه در سطل آبی قرار دهید.
• برخی کشورها بطری‌هایی را که برای نگهداری محصولات خودرو و مواد خطرناکی مانند روغن موتور و آفت‌کش‌ها استفاده شده‌اند، نمی‌پذیرند.
• اگر برخی از اقلام موجود در سطل زباله شما زیست تخریب پذیر هستند، در برخی کشورها از شهروندان می‌خواهند که آنها را در سطل آبی نیندازید و در عوض اشکال دیگر بازیافت را انتخاب کنید.

ایده‌های بازیافت بطری‌های پلاستیکی

اگر بطری‌های پلاستیکی دارید که نمی‌توانید بازیافت کنید، لازم نیست آنها را در سطل زباله بیندازید. می‌توانید از آنها دوباره استفاده کنید. 

در اینجا چند ایده خلاقانه برای استفاده مجدد از بطری‌های پلاستیکی آورده شده است:

• سر بطری‌های پلاستیکی آب را ببرید تا برای خودکار، مداد و لوازم کاردستی جا لیوانی درست کنید.
• از بطری‌های خامه‌ی قهوه برای نگهداری تنقلات، شکر و نمک استفاده کنید.
• سر بطری‌های ۲ لیتری را ببرید و آنها را رنگ کنید تا برای گیاهان آپارتمانی یا گیاهان دارویی گلدان درست کنید.
• برای درست کردن آبپاش، روی سر بطری‌های پودر لباسشویی سوراخ‌هایی ایجاد کنید.
• دسته و کناره یک پارچ شیر را ببرید تا یک بیلچه یا بیلچه باغبانی برای جمع آوری مدفوع حیوانات خانگی بسازید.
• با بطری‌های پلاستیکی قدیمی، قلک درست کنید.

چالش‌های بازیافت بطری آب

طبق گزارش EPA، تنها حدود ۹٪ از کل زباله‌های پلاستیکی بازیافت می‌شوند. پلاستیک‌های مصرفی – مانند بطری‌های نوشابه، بطری‌های آب و پارچ‌های شیر – با ۳۰٪ نرخ بازیافت کمی بهتری دارند، اما هنوز کارهای بسیار بیشتری می‌توانیم انجام دهیم.

برخی از چالش‌های بازیافت پلاستیک عبارتند از:

• مواد غیرقابل بازیافت که در سطل‌های بازیافت ریخته می‌شوند، باعث آلودگی مواد می‌شوند و می‌توانند ماشین‌های بازیافت را خراب کنند. این اتفاق ممکن است زمانی رخ دهد که مردم نمی‌دانند چه چیزی قابل بازیافت است، بنابراین تمام پلاستیک‌های خود را در سطل بازیافت می‌اندازند.
• قیمت پلاستیک «دست‌نخورده» ممکن است کمتر از قیمت پلاستیک بازیافتی باشد، بنابراین تولیدکنندگان برای صرفه‌جویی در هزینه‌ها، پلاستیک دست‌نخورده را انتخاب می‌کنند.
• برخی از شهرها یا شهرستان‌ها منابع یا حمایت دولتی برای ارائه خدمات بازیافت شهری ندارند.
• بسیاری از کارگران نمی‌خواهند در صنعت بازیافت کار کنند، زیرا این صنعت می‌تواند آنها را در معرض مواد شیمیایی و ماشین‌های قدرتمند قرار دهد.

برای کمک به بهبود نرخ بازیافت، محصولاتی را بخرید که از مواد بازیافتی ساخته شده‌اند، در صورت امکان جایگزین‌هایی برای پلاستیک انتخاب کنید، مطمئن شوید که می‌دانید چه چیزهایی را می‌توانید در سطل بازیافت خود قرار دهید و سعی کنید تا حد امکان از پلاستیک استفاده مجدد کنید تا از ورود آن به محل‌های دفن زباله جلوگیری شود.

جایگزین‌هایی برای بطری‌های پلاستیکی

چه برای راحتی و چه برای کمک به محیط زیست، هرگاه بخواهید از بطری‌های پلاستیکی آب دوباره استفاده کنید، شاید بهتر باشد به جای آن، یک بطری استیل ضد زنگ یا شیشه‌ای قابل استفاده مجدد انتخاب کنید.

تمیز کردن آنها بعد از هر بار استفاده آسان است و لازم نیست نگران رشد بیش از حد باکتری یا نشت مواد شیمیایی به آب خود باشید. علاوه بر این، آنها برای محیط زیست بسیار بهتر هستند.