لوماتپرون برای اختلال افسردگی اساسی: بینش‌های تخصصی، حقایق کلیدی

نوشته‌ی دکتر جفری رادو، MD، MPH، با همکاری کری ویگینتون 

جفری رادو دانشیار گروه روانپزشکی و علوم رفتاری در دانشکده پزشکی فاینبرگ دانشگاه نورث وسترن است. اطلاعات اینجا نشان دهنده دانش و تجربه او به عنوان یک متخصص پزشکی است. لازم به ذکر است که رادو در توسعه یا آزمایش‌های بالینی لوماتپرون (کاپلیتا) نقشی نداشته است. 

اختلال افسردگی اساسی (MDD) یک بیماری روانی شایع و اغلب طولانی مدت است. این بیماری می‌تواند باعث خلق و خوی بد، خستگی، تمرکز ضعیف و از دست دادن علاقه به چیزهایی شود که قبلاً از آنها لذت می‌بردید. 

داروهای ضد افسردگی مانند SSRIها و SNRIها معمولاً اولین قدم در درمان هستند و برای برخی افراد به خوبی عمل می‌کنند. اما همه افراد تسکین را مشاهده نمی‌کنند. برخی فقط تا حدی بهبود می‌یابند، در حالی که برخی دیگر اصلاً پاسخ نمی‌دهند. اینجاست که درمان‌های اضافی وارد عمل می‌شوند. 

یکی از گزینه‌های موجود، لوماتپرون، ماده‌ی مؤثر کاپلیتا، است. تحقیقات نشان می‌دهد که این دارو می‌تواند علائم افسردگی را در ترکیب با یک داروی ضد افسردگی استاندارد کاهش دهد. انتظار می‌رود سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) آن را در اواخر سال 2025 به عنوان یک درمان کمکی یا اضافه برای بزرگسالان مبتلا به اختلال افسردگی اساسی که از داروهای فعلی خود سودی نمی‌برند، تأیید کند. 

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نحوه عملکرد این دارو و اینکه به چه کسانی ممکن است کمک کند، با دکتر جفری رادو، روانپزشک در مرکز پزشکی نورث وسترن در شیکاگو با تخصص در درمان افسردگی و تحقیقات بالینی صحبت کردیم.

این درمان برای چه کسانی مناسب است؟

لوماتپرون برای بزرگسالانی که افسردگی اساسی دارند و از قبل داروی ضد افسردگی مصرف می‌کنند اما هنوز احساس بهبودی کامل ندارند، در نظر گرفته شده است. این در واقع نسبتاً رایج است. اولین داروی ضد افسردگی اغلب تا حدودی کمک می‌کند، اما نه آنقدر که شما را به بهبودی برساند. این به معنای علائم کم یا بدون علائم است. 

وقتی این اتفاق می‌افتد، پزشک شما ممکن است به جای تغییر فوری دارو، اضافه کردن داروی دوم را پیشنهاد کند. در صورت تأیید FDA، لوماتپرون می‌تواند در این شرایط در نظر گرفته شود.

این دارو چه تفاوتی دارد؟

لوماتپرون در میان داروهای ضد روان‌پریشی نسل دوم منحصر به فرد است زیرا همزمان بر روی چندین پیام‌رسان شیمیایی اما با رویکردی انتخابی‌تر عمل می‌کند. این دارو هم سروتونین و هم دوپامین را تنظیم می‌کند و اثرات پایین‌دستی بر گلوتامات، ماده شیمیایی دیگری که با خلق و خو و تفکر مرتبط است، دارد. 

از آنجایی که همه اینها در افسردگی نقش دارند، ایده این است که لوماتپرون ممکن است مسیر دیگری برای احساس بهتر به شما ارائه دهد زیرا چندین پیام‌رسان شیمیایی را هدف قرار می‌دهد. و از آنجایی که قبلاً به طور ایمن به عنوان درمانی برای اسکیزوفرنی و افسردگی دوقطبی استفاده شده است، پزشکان آن را به عنوان یک گزینه منطقی برای افسردگی اساسی نیز می‌بینند.

چقدر مؤثر است؟ چقدر سریع اثر می‌کند؟

در دو مطالعه بزرگ که در مجموع شامل تقریباً ۱۰۰۰ نفر بود، پس از حدود شش هفته بهبودهای واضحی مشاهده شد. این بازه زمانی اصلی است که محققان بررسی کردند و لوماتپرون بهتر از دارونما عمل کرد. اما نشانه‌هایی وجود دارد که ممکن است زودتر شروع به کار کند. 

برخی افراد در عرض یک یا دو هفته اول تغییراتی را نشان دادند. در مجموع، به نظر می‌رسد لوماتپرون سریع‌تر از داروهای ضد افسردگی استاندارد عمل می‌کند، که ممکن است یک ماه یا بیشتر طول بکشد تا نتایج خود را نشان دهند، و این چیزی است که اغلب در سایر داروهای ضد روان‌پریشی که به عنوان درمان‌های اضافی استفاده می‌شوند، مشاهده می‌کنیم.

مصرف ان چگونه است؟

لوماتپرون قرصی است که باید روزی یک بار همراه با داروی ضد افسردگی مصرف کنید. می‌توانید آن را همراه با غذا یا با معده خالی مصرف کنید. اگر باعث خواب‌آلودگی شما می‌شود، پزشک ممکن است مصرف آن را در شب توصیه کند. در غیر این صورت، می‌توانید آن را در هر ساعتی از روز که برای شما مناسب‌تر است، تا زمانی که به آن پایبند باشید، مصرف کنید. 

آیا عوارض جانبی وجود دارد؟ چگونه آنها را مدیریت می‌کنید؟

مانند همه داروها، لوماتپرون می‌تواند عوارض جانبی ایجاد کند. اما مواردی که پزشکان معمولاً در مورد داروهای ضد روان‌پریشی نگران می‌کنند – افزایش وزن، قند خون بالا یا تغییرات کلسترول – در اینجا مسئله بزرگی به نظر نمی‌رسد. در مجموع، به نظر می‌رسد اکثر افراد آن را بهتر از بسیاری از داروهای ضد روان‌پریشی دیگر تحمل می‌کنند. 

وزن و نتایج آزمایشگاهی افراد در این مطالعات تقریباً ثابت ماند. لوماتپرون همچنین باعث مشکلات حرکتی زیادی مانند لرزش یا بی‌قراری نشد، که می‌تواند با سایر داروهای این دسته اتفاق بیفتد. 

شایع‌ترین عوارض جانبی احساس خستگی، خواب‌آلودگی یا خشکی دهان است. این عوارض معمولاً ظرف چند هفته و با عادت کردن بدن به دارو بهبود می‌یابند. 

البته، هر کسی واکنش متفاوتی نشان می‌دهد. برخی افراد ممکن است به سادگی تحمل یک داروی خاص را نداشته باشند. اگر عوارض جانبی پس از چند هفته از بین نرفتند یا شروع به تداخل با زندگی روزمره کردند، بهتر است از پزشک خود در مورد گزینه‌های دیگر سوال کنید. 

آیا این درمان بی‌خطر است؟

«ایمن» می‌تواند معانی مختلفی داشته باشد. اما لوماتپرون چندین سال است که برای سایر بیماری‌ها در بازار موجود است و هیچ چیز جدید یا نگران‌کننده‌ای در استفاده واقعی از آن مشاهده نشده است. 

همانطور که قبلاً گفتم، یکی از بزرگترین نگرانی‌ها در مورد داروهای ضد روان‌پریشی، افزایش وزن، قند خون بالا یا تغییرات کلسترول است که همه اینها می‌توانند خطر ابتلا به دیابت یا بیماری قلبی را افزایش دهند. در مطالعات، این اعداد با لوماتپرون ثابت مانده‌اند که اطمینان‌بخش است. 

البته هیچ دارویی کاملاً عاری از عوارض جانبی نیست. اما با نگاهی کلی، از جمله این واقعیت که هیچ مشکل ایمنی جدی در آزمایش‌های افسردگی مشاهده نشد، پزشکان مشخصات ایمنی آن را در مقایسه با بسیاری از داروهای دیگر در این دسته، دلگرم‌کننده می‌دانند. 

و اگر سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) آن را تأیید کند، به این معنی است که متخصصان به این نتیجه رسیده‌اند که مزایای آن بر خطراتش غلبه دارد. 

چقدر طول می‌کشه؟

اگر لوماتپرون مفید باشد، پزشک ممکن است توصیه کند که برای مدت طولانی آن را مصرف کنید، به خصوص اگر بیش از یک دوره افسردگی داشته‌اید. اما این بدان معنا نیست که برای همیشه باید آن را مصرف کنید. واقعاً به وضعیت شما بستگی دارد. 

نیاز به درمان طولانی مدت برای افسردگی بسیار رایج است و جای هیچ گونه دلسردی نیست. شما و پزشکتان می‌توانید تصمیم بگیرید که چه چیزی برای شما منطقی‌تر است. 

چند وقت یکبار به پیگیری نیاز خواهید داشت؟

وقتی درمان جدیدی برای افسردگی شروع می‌کنید، پزشک معمولاً پس از دو تا سه هفته شما را معاینه می‌کند. این کار برای اطمینان از این است که دارو طبق انتظار عمل می‌کند، شما آن را تحمل می‌کنید و اوضاع بدتر نمی‌شود. 

اگر مفید باشد و عوارض جانبی قابل کنترل باشند، می‌توان این ویزیت‌ها را به مرور زمان با فاصله انجام داد. از آنجا که لوماتپرون یک داروی ضد روان‌پریشی است، احتمالاً پزشک شما معاینات استانداردی را نیز انجام خواهد داد. 

در ابتدا، معمولاً وزن، فشار خون، کلسترول و قند خون شما آزمایش می‌شود. این موارد حدود ۱۲ هفته دوباره بررسی می‌شوند، و سپس سالی یک بار پس از آن، تا مطمئن شویم همه چیز طبق برنامه پیش می‌رود.

چگونه می‌توان فهمید که آیا این دارو برای فرد مناسب است یا خیر؟

با پزشکی که داروی ضد افسردگی شما را تجویز می‌کند شروع کنید. این پزشک می‌تواند پزشک مراقبت‌های اولیه یا روانپزشک شما باشد. مستقیماً موضوع را مطرح کنید. می‌توانید بپرسید: «آیا کاپلیتا گزینه خوبی برای من است؟» این گفتگو به شما و پزشکتان کمک می‌کند تا با هم تصمیم بگیرید که آیا این دارو مناسب است یا خیر. 

لازم به ذکر است که لوماتپرون، مانند تمام داروهای ضد روان‌پریشی، دارای هشدار روی جعبه خود در مورد استفاده در بزرگسالان مسن مبتلا به روان‌پریشی مرتبط با زوال عقل است. این دارو برای افراد این گروه تأیید نشده است. همچنین برای کودکان یا نوجوانان نیز تأیید نشده است. 

این دارو با چه دقتی مورد مطالعه قرار گرفت؟

محققان لوماتپرون را در دو کارآزمایی بالینی بزرگ برای افسردگی آزمایش کردند. هر یک از این کارآزمایی‌ها حدود ۵۰۰ نفر را تحت نظر داشتند. این یعنی در مجموع نزدیک به ۱۰۰۰ بیمار، که برای این نوع تحقیق، عدد قابل توجهی است. 

مطالعات ۵۰۱ و ۵۰۲ شش هفته طول کشید و «دوسوکور» بودند. این بدان معناست که نه افراد مورد مطالعه و نه محققان نمی‌دانستند چه کسی داروی واقعی را در مقابل چه کسی دارونما دریافت می‌کند. این امر به قابل اعتمادتر شدن نتایج کمک می‌کند. 

افراد از نظر تغییرات علائم و عوارض جانبی به دقت تحت نظر بودند و آزمایش‌ها از استانداردهای سختگیرانه‌ای که سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای اثبات اثربخشی دارو الزامی می‌داند، پیروی می‌کردند. نتایج واضح بود: در مقایسه با دارونما، افراد بیشتری که لوماتپرون مصرف می‌کردند، علائم افسردگی خود را بهبود بخشیدند و تعداد بیشتری به بهبودی کامل رسیدند. 

بهبودی فقط به معنای احساس بهتر نیست، بلکه به معنای نداشتن علائم یا علائم کم است که هدف درمان نیز همین است. و با آزمایش‌های بزرگ و خوب طراحی‌شده‌ای مانند این، احتمال اینکه این مزایا به‌طور تصادفی اتفاق افتاده باشند، کمتر است.

همچنین یک مطالعه‌ی تکمیلی شش ماهه وجود داشت که به بررسی استفاده‌ی طولانی‌مدت‌تر پرداخت. این کارآزمایی اطمینان بیشتری داد که دارو در طول زمان به خوبی عمل خواهد کرد و هیچ مشکل ایمنی جدیدی در طول درمان طولانی‌مدت ایجاد نخواهد شد.