کم خونی در بارداری

وقتی باردار هستید، ممکن است دچار کم‌خونی شوید. وقتی کم‌خونی دارید، خون شما گلبول‌های قرمز سالم کافی برای حمل اکسیژن به بافت‌ها و جنین ندارد.

در دوران بارداری، بدن شما خون بیشتری برای حمایت از رشد جنین تولید می‌کند. اگر به اندازه کافی آهن یا برخی مواد مغذی دیگر دریافت نکنید ، ممکن است بدن شما قادر به تولید مقدار گلبول‌های قرمز مورد نیاز برای ساخت این خون اضافی نباشد.

طبیعی است که در دوران بارداری کم‌خونی خفیف داشته باشید. اما ممکن است به دلیل کمبود آهن یا ویتامین یا دلایل دیگر، کم‌خونی شدیدتری داشته باشید.

کم‌خونی می‌تواند باعث احساس خستگی و ضعف در شما شود. اگر شدید باشد اما درمان نشود، می‌تواند خطر عوارض جدی مانند زایمان زودرس را افزایش دهد.

در اینجا آنچه باید در مورد علل، علائم و درمان کم خونی در دوران بارداری بدانید، آورده شده است.

انواع کم خونی در دوران بارداری

انواع مختلفی از کم‌خونی می‌تواند در دوران بارداری ایجاد شود که عبارتند از:

• کم‌خونی فقر آهن
• کم‌خونی ناشی از کمبود فولات
• کمبود ویتامین B12

در اینجا دلیل ایجاد این نوع کم‌خونی‌ها آورده شده است:

کم‌خونی ناشی از فقر آهن. این نوع کم‌خونی زمانی رخ می‌دهد که بدن آهن کافی برای تولید مقادیر کافی هموگلوبین ندارد. هموگلوبین پروتئینی در گلبول‌های قرمز خون است که اکسیژن را از ریه‌ها به بقیه بدن منتقل می‌کند.

در کم‌خونی فقر آهن، خون نمی‌تواند اکسیژن کافی را به بافت‌های سراسر بدن منتقل کند.

کمبود آهن شایع‌ترین علت کم‌خونی در دوران بارداری است.

کم‌خونی ناشی از کمبود فولات. فولات ویتامینی است که به طور طبیعی در غذاهای خاصی مانند سبزیجات برگ سبز یافت می‌شود. فولات نوعی ویتامین B است که بدن برای تولید سلول‌های جدید، از جمله گلبول‌های قرمز سالم، به آن نیاز دارد.

در دوران بارداری، زنان به فولات اضافی نیاز دارند. اما گاهی اوقات آنها به اندازه کافی از رژیم غذایی خود دریافت نمی‌کنند. وقتی این اتفاق می‌افتد، بدن نمی‌تواند گلبول‌های قرمز طبیعی کافی برای انتقال اکسیژن به بافت‌های سراسر بدن تولید کند. مکمل‌های فولات ساخته شده توسط انسان، اسید فولیک نامیده می‌شوند.

کمبود فولات می‌تواند مستقیماً در انواع خاصی از نقص‌های مادرزادی، مانند ناهنجاری‌های لوله عصبی (اسپینا بیفیدا) و وزن کم هنگام تولد نقش داشته باشد.

کمبود ویتامین B1. بدن برای تشکیل گلبول‌های قرمز سالم به ویتامین B12 نیاز دارد . وقتی یک زن باردار ویتامین B12 کافی از رژیم غذایی خود دریافت نکند، بدنش نمی‌تواند گلبول‌های قرمز سالم کافی تولید کند. زنانی که گوشت، مرغ، لبنیات و تخم‌مرغ نمی‌خورند، بیشتر در معرض خطر کمبود ویتامین B12 هستند که ممکن است در نقص‌های مادرزادی مانند ناهنجاری‌های لوله عصبی نقش داشته باشد و منجر به زایمان زودرس شود .

از دست دادن خون در طول و بعد از زایمان نیز می‌تواند باعث کم‌خونی شود.

عوامل خطر کم خونی در بارداری

همه زنان باردار در معرض خطر ابتلا به کم خونی هستند. دلیل این امر نیاز بیشتر آنها به آهن و اسید فولیک نسبت به حالت معمول است. اما اگر موارد زیر را داشته باشید، خطر بیشتر است:

• چندقلو باردار هستید (بیش از یک فرزند)
• دو بارداری نزدیک به هم داشته‌اید
• به دلیل حالت تهوع صبحگاهی زیاد استفراغ کنید
• نوجوان باردار هستید
• به اندازه کافی غذاهای غنی از آهن نمی‌خورید
• قبل از بارداری کم خونی داشتید

علائم کم خونی در دوران بارداری

شایع‌ترین علائم کم‌خونی در دوران بارداری عبارتند از:

• پوست، لب‌ها و ناخن‌های رنگ‌پریده
• احساس خستگی یا ضعف
• سرگیجه
• تنگی نفس
• ضربان قلب سریع
• مشکل در تمرکز

در مراحل اولیه کم‌خونی، ممکن است علائم واضحی نداشته باشید. و بسیاری از علائم، علائمی هستند که ممکن است در دوران بارداری داشته باشید، حتی اگر کم‌خون نباشید. بنابراین حتماً در ویزیت‌های قبل از زایمان، آزمایش خون منظم برای بررسی کم‌خونی انجام دهید.

خطرات کم خونی در بارداری

کم‌خونی فقر آهن شدید یا درمان نشده در دوران بارداری می‌تواند خطر ابتلا به موارد زیر را افزایش دهد:

• نوزاد نارس یا کم وزن هنگام تولد
• تزریق خون (اگر در حین زایمان مقدار قابل توجهی خون از دست داده باشید)
• افسردگی پس از زایمان
• نوزاد مبتلا به کم خونی
• کودکی که دچار تاخیر رشدی است

کمبود فولات درمان نشده می‌تواند خطر ابتلا به موارد زیر را افزایش دهد:

• نوزاد نارس یا کم وزن هنگام تولد
• نوزادی با نقص مادرزادی جدی در ستون فقرات یا مغز (نقص لوله عصبی)

کمبود ویتامین B12 درمان نشده همچنین می‌تواند خطر ابتلای نوزاد به نقص لوله عصبی را افزایش دهد.

آزمایش‌های کم خونی

در اولین ویزیت قبل از زایمان، آزمایش خون خواهید داد تا پزشک بتواند بررسی کند که آیا کم‌خونی دارید یا خیر. آزمایش‌های خون معمولاً شامل موارد زیر است:

• آزمایش هموگلوبین. این آزمایش میزان هموگلوبین را اندازه‌گیری می‌کند – پروتئینی غنی از آهن در گلبول‌های قرمز خون که اکسیژن را از ریه‌ها به بافت‌های بدن منتقل می‌کند.
• آزمایش هماتوکریت. این آزمایش درصد گلبول‌های قرمز خون را در نمونه خون اندازه‌گیری می‌کند.

اگر سطح هموگلوبین یا هماتوکریت شما پایین‌تر از حد نرمال باشد، ممکن است کم‌خونی فقر آهن داشته باشید. پزشک ممکن است آزمایش‌های خون دیگری را برای تعیین اینکه آیا کمبود آهن دارید یا علت دیگری برای کم‌خونی شما وجود دارد، بررسی کند.

حتی اگر در ابتدای بارداری کم‌خونی نداشته باشید، پزشک به احتمال زیاد توصیه می‌کند که در سه ماهه دوم یا سوم بارداری، آزمایش خون دیگری برای بررسی کم‌خونی انجام دهید .

درمان کم‌خونی

اگر در دوران بارداری دچار کم‌خونی هستید، ممکن است علاوه بر ویتامین‌های دوران بارداری، نیاز به مصرف مکمل آهن و/یا مکمل اسید فولیک داشته باشید . پزشک ممکن است پیشنهاد کند که غذاهای سرشار از آهن و اسید فولیک را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.

علاوه بر این، از شما خواسته می‌شود که پس از یک دوره زمانی مشخص، برای آزمایش خون دیگری مراجعه کنید تا پزشک بتواند بررسی کند که آیا سطح هموگلوبین و هماتوکریت شما در حال بهبود است یا خیر.

برای درمان کمبود ویتامین B12، پزشک ممکن است مصرف مکمل ویتامین B12 را توصیه کند.

پزشک همچنین ممکن است توصیه کند که غذاهای حیوانی بیشتری را در رژیم غذایی خود بگنجانید، مانند:

• گوشت
• تخم مرغ
• محصولات لبنی

پزشک زنان و زایمان شما ممکن است شما را به یک متخصص خون، پزشکی که در کم‌خونی/مشکلات خونی تخصص دارد، ارجاع دهد. این متخصص ممکن است در طول دوران بارداری شما را ویزیت کند و به پزشک زنان و زایمان شما در مدیریت کم‌خونی کمک کند.

جلوگیری از کم خونی

برای جلوگیری از کم‌خونی در دوران بارداری، مطمئن شوید که به اندازه کافی آهن دریافت می‌کنید. وعده‌های غذایی متعادل بخورید و غذاهای سرشار از آهن را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.

حداقل سه وعده در روز از غذاهای غنی از آهن مصرف کنید، مانند:

• گوشت قرمز بدون چربی، مرغ و ماهی
• سبزیجات برگ‌دار و سبز تیره (مانند اسفناج، کلم بروکلی و کلم پیچ)
• غلات و حبوبات غنی شده با آهن
• لوبیا، عدس و توفو
• آجیل و دانه‌ها
• تخم مرغ

غذاهایی که سرشار از ویتامین C هستند می‌توانند به بدن شما در جذب آهن بیشتر کمک کنند. این غذاها عبارتند از:

• مرکبات و آبمیوه‌ها
• توت فرنگی
• کیوی
• گوجه فرنگی
• فلفل دلمه‌ای

سعی کنید این غذاها را همزمان با غذاهای غنی از آهن میل کنید. به عنوان مثال، می‌توانید برای صبحانه یک لیوان آب پرتقال بنوشید و غلات غنی شده با آهن میل کنید .

همچنین، غذاهایی را انتخاب کنید که سرشار از فولات باشند تا از کمبود فولات جلوگیری شود. این غذاها عبارتند از:

• سبزیجات برگ سبز
• مرکبات و آبمیوه‌ها
• لوبیا خشک
• نان و غلات غنی شده با اسید فولیک

دستورالعمل پزشک خود را برای مصرف ویتامین‌های دوران بارداری که حاوی مقدار کافی آهن و اسید فولیک هستند، دنبال کنید.

گیاهخواران و وگان‌ها باید در مورد اینکه آیا باید در دوران بارداری و شیردهی مکمل ویتامین B12 مصرف کنند یا خیر، با پزشک خود صحبت کنند.