گام بعدی برای درمان اختلال دوقطبی چیست؟

نوشته‌ی دکتر پائولا زیمبریان، به نقل از هالی لوین

در طول دو دهه گذشته، پیشرفت‌های عظیمی در درمان اختلال دوقطبی حاصل شده است. ما آموخته‌ایم که چندین نوع اختلال دوقطبی وجود دارد: دوقطبی نوع اول، دوقطبی نوع دوم و اختلال خلق ادواری. همه آنها به طور متفاوتی بروز می‌کنند و به درمان‌های متفاوتی نیاز دارند.

ما در تشخیص اینکه آیا علائم واقعاً ناشی از اختلال دوقطبی است یا چیز دیگری، بهتر شده‌ایم. و درمان‌های جدید و پیشگامانه‌ای را توسعه داده‌ایم که برای بدن آسان‌تر هستند و به افراد مبتلا به اختلال دوقطبی این امکان را می‌دهند که زندگی کاملی داشته باشند. این چیزی است که من بیش از همه در مورد آن هیجان‌زده‌ام.

ما از لیتیوم فاصله گرفته‌ایم.

مطالعه‌ای که در مجله روانپزشکی آمریکا منتشر شد ، داده‌های جمع‌آوری‌شده طی دو دهه – از سال ۱۹۹۷ تا ۲۰۱۶ – را بررسی کرد و دریافت که امروزه به احتمال زیاد برای بیماران، داروهای ضد روان‌پریشی یا ضد افسردگی تجویز می‌شود تا داروهای تثبیت‌کننده خلق و خو مانند لیتیوم. شکی نیست که لیتیوم داروی مهمی است.

وقتی صحبت از اختلال دوقطبی می‌شود، بسیار مؤثر است. اما خطر عوارض جانبی، به خصوص در دوزهای بالا، از جمله بیماری‌های کلیوی و تیروئید را به همراه دارد. من با بیمارانی کار کرده‌ام که سال‌ها لیتیوم مصرف می‌کردند و در نهایت به پیوند کلیه نیاز پیدا کردند. خبر خوب این است که امروزه ما اطلاعات بیشتری در مورد لیتیوم و نحوه عملکرد آن داریم، بنابراین وقتی نیاز به استفاده از آن داریم، دوزهای بسیار پایین‌تری را تجویز می‌کنیم.

در طول چند دهه گذشته، ما همچنین متوجه شده‌ایم که برخی از داروهای ضد تشنج، مانند کاربامازپین، لاموتریژین و والپروات، روش‌های موثری برای درمان شیدایی ناشی از اختلال دوقطبی هستند. در همان زمان، گروهی از داروها که به عنوان داروهای ضد روان‌پریشی نسل دوم شناخته می‌شوند نیز در دسترس قرار گرفتند. این داروها که شامل آریپیپرازول، کاریپرازین، لوماتپرون، اولانزاپین، کوئتیاپین و ریسپریدون و سایر داروها هستند، نسبت به داروهای ضد روان‌پریشی قبلی، عوارض جانبی کمتری دارند. این عوارض جانبی شامل افزایش وزن، افزایش کلسترول و قند خون و دیسکینزی تاخیری – حرکات سفت و تند صورت و بدن – است.

حتی تعداد بیشتری از این داروها در حال تأیید هستند. به نظر می‌رسد برخی از آنها خطر عوارض جانبی بسیار کمتری مانند افزایش وزن یا افزایش کلسترول یا قند خون دارند. همچنین به نظر می‌رسد برخی از آنها کمتر با سایر داروها تداخل دارند، چیزی که من به عنوان یک تجویزکننده دارو روزانه نگران آن هستم.

داروهای طولانی مدت بیشتری وجود دارد.

یکی دیگر از گام‌های مهم رو به جلو، در دسترس بودن داروهای ضد روان‌پریشی غیرمعمول با اثر طولانی مدت بوده است. این داروها نقش مهمی در درمان اختلال دوقطبی دارند، زیرا اغلب میزان عدم رعایت درمان بالا است. اما داروهایی مانند آریپیپرازول مونوهیدرات و ریسپریدون اکنون به عنوان تزریق‌های طولانی مدت در دسترس هستند که هر ۲ هفته یا ماهی یک بار در مطب پزشک شما تجویز می‌شوند. این برای افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، به ویژه افرادی که فعال هستند و نمی‌خواهند هر روز به مصرف قرص فکر کنند، بسیار قابل قبول‌تر است. تحقیقات نشان می‌دهد که این تزریق‌های طولانی مدت، نتایج بهبودی را بهبود می‌بخشند. احتمال بیشتری وجود دارد که افراد به درمان پایبند باشند و علائم را کنترل کنند. امیدواریم در آینده شاهد تعداد بیشتری از آنها باشیم.

ما به سمت ژن درمانی در حال حرکت هستیم.

ما می‌دانیم که ژن‌های خاصی با خطر ابتلا به اختلال دوقطبی مرتبط هستند. همین سال گذشته، بزرگترین مطالعه ژنتیکی اختلال دوقطبی تاکنون توانست ۶۴ نقطه مختلف روی ژنوم را شناسایی کند که احتمال ابتلا به اختلال دوقطبی را افزایش می‌دهد. اما هنوز به آن مرحله نرسیده‌ایم که تغییر ژن‌های خاص، این بیماری را درمان کند. امید است که در نهایت بتوانیم آنچه را که به عنوان پزشکی دقیق شناخته می‌شود، برای اختلال دوقطبی به کار ببریم. در حالت ایده‌آل، ما ژن بیمار را تجزیه و تحلیل خواهیم کرد تا بفهمیم کدام درمان‌ها و شیوه‌های درمانی هدفمند برای او بیشترین سود را خواهند داشت، درست مانند کاری که برای بیماران مبتلا به سایر بیماری‌ها مانند سرطان سینه انجام می‌دهیم.

داروهایی برای درمان عوارض جانبی ناخواسته وجود دارد.

یکی از دلایلی که افراد به رژیم دارویی خود پایبند نیستند، عوارض جانبی مانند افزایش وزن یا دیسکینزی تأخیری است. اما ما در حال یادگیری این هستیم که داروهای دیگری نیز وجود دارند که می‌توانیم برای مقابله با این عوارض جانبی به آنها بدهیم. به عنوان مثال، اکنون اغلب از متفورمین برای کمک به معکوس کردن افزایش قند خون یا داروی ضد تشنج توپیرامات برای جبران افزایش وزن استفاده می‌کنیم. در حالی که هرگز نمی‌خواهید به بیماران نسخه‌های زیادی بدهید، این داروها می‌توانند برخی از عوارض جانبی را که مصرف داروهای ضد روان‌پریشی را برای برخی افراد در درازمدت دشوار می‌کند، از بین ببرند. در نهایت، امیدواریم داروخانه‌ها بتوانند دو تا سه داروی مختلف را با هم ترکیب کنند تا اثربخشی درمان را به حداکثر برسانند و خطر عوارض جانبی را کاهش دهند.

درمان‌های غیردارویی رو به افزایش هستند.

درمان با الکتروشوک می‌تواند برای اختلال دوقطبی که به داروها پاسخ نداده است، مؤثر باشد. در این روش، جریان الکتریکی از طریق مغز ارسال می‌شود تا تشنج کنترل‌شده‌ای ایجاد شود. اما این روش نیاز به بیهوشی عمومی دارد و عوارض جانبی مانند گیجی، سردرد و حالت تهوع دارد. اکنون، محققان در حال بررسی این موضوع هستند که آیا تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال (TMS)، یک روش غیرتهاجمی که از میدان‌های مغناطیسی برای تحریک سلول‌های عصبی مغز استفاده می‌کند، مؤثر است یا خیر. تحقیقات اولیه، به‌ویژه برای مراحل افسردگی اختلال دوقطبی، امیدوارکننده است.