هایپرپیگمانتاسیون و هایپوپیگمانتاسیون

پیگمانتاسیون به رنگ پوست فرد گفته می‌شود . وقتی فرد سالم است، رنگ پوست او طبیعی به نظر می‌رسد. در صورت بیماری یا آسیب، پوست فرد ممکن است تغییر رنگ دهد، تیره‌تر (هیپرپیگمانتاسیون) یا روشن‌تر (هیپوپیگمانتاسیون) شود.

هایپرپیگمانتاسیون چیست؟

هایپرپیگمانتاسیون  یک بیماری پوستی شایع و اغلب بی‌ضرر است که در اثر افزایش ملانین، ماده‌ای که مسئول رنگ (رنگدانه) است، ایجاد می‌شود. این بیماری باعث می‌شود نواحی خاصی از پوست تیره‌تر از بقیه به نظر برسند. بسته به رنگ پوست و علت آن، می‌تواند در رنگ‌های مختلف (از قهوه‌ای تا سیاه) ظاهر شود و به شکل‌هایی مانند کک و مک، لکه‌های پیری یا لکه‌های تیره‌تر پوست ظاهر شود.

اگرچه این اتفاق می‌تواند برای هر کسی، صرف نظر از سن، رنگ پوست یا نوع آن، رخ دهد، اما هایپرپیگمانتاسیون در افرادی که پوست تیره‌تری دارند و اغلب از کرم ضد آفتاب استفاده نمی‌کنند، شایع‌تر و شدیدتر است. به علاوه، تولید بیش از حد یا نامنظم ملانین می‌تواند در پوست تیره‌تر، به ویژه در مناطقی که تحت تأثیر بیماری‌های التهابی پوست مانند آکنه قرار دارند، بیشتر قابل توجه باشد.

علل هایپرپیگمانتاسیون

عوامل زیادی می‌توانند در تولید بیش از حد ملانین توسط سلول‌های پوست شما نقش داشته باشند. برخی از موارد رایج شامل شرایط پزشکی، داروها و قرار گرفتن در معرض آفتاب است.

شرایط سلامتی. شرایط خاصی مانند بارداری یا بیماری آدیسون (کاهش عملکرد غده فوق کلیوی) ممکن است باعث تولید بیشتر ملانین و هایپرپیگمنتاسیون شود.

قرار گرفتن در معرض نور خورشید. قرار گرفتن در معرض نور خورشید یکی از دلایل اصلی هایپرپیگمنتاسیون است. همچنین نواحی از قبل هایپرپیگمنتاسیون شده را تیره‌تر می‌کند.

داروها. برخی داروها، از جمله آنتی‌بیوتیک‌ها ، داروهای ضد آریتمی و داروهای ضد مالاریا، می‌توانند باعث هایپرپیگمانتاسیون شوند.

انواع مختلفی از هایپرپیگمانتاسیون وجود دارد.

ملاسما

ملاسما نوعی هیپرپیگمانتاسیون است که با لکه‌های برنزه یا قهوه‌ای و لکه‌هایی شبیه به کک و مک مشخص می‌شود و بیشتر روی صورت دیده می‌شود. زنانی که رنگ پوست متوسط ​​تا تیره دارند، بیشتر در معرض ابتلا به ملاسما هستند. 

این بیماری اغلب در دوران بارداری رخ می‌دهد و اغلب به آن «ماسک بارداری» می‌گویند. با این حال، مردان نیز می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند.

درمان ملاسما

ملاسما گاهی اوقات پس از بارداری یا قطع داروهایی که ممکن است باعث آن شوند (مانند قرص‌های ضدبارداری) خود به خود از بین می‌رود یا محو می‌شود؛ با این حال، می‌تواند طولانی مدت باشد.

پزشک شما ممکن است برنامه‌ای را توصیه کند که احتمالاً شامل موارد زیر خواهد بود:

محافظت در برابر آفتاب. استفاده از کلاه، قرار گرفتن در سایه و استفاده از کرم‌های ضد آفتاب با SPF 30 یا بالاتر که حاوی مسدودکننده‌هایی مانند اکسید روی یا دی‌اکسید تیتانیوم هستند، می‌تواند به محافظت از شما در برابر آفتاب و جلوگیری از تولید رنگدانه بیشتر توسط پوست کمک کند.

داروهای موضعی. پزشک شما ممکن است کرم‌های تجویزی مانند هیدروکینون، ترتینوئین یا یک کورتیکواستروئید ملایم یا کرمی که ترکیبی از هر سه محصول است را تجویز کند. اگر پوست شما به درمان ملایم‌تری نیاز دارد، ممکن است ویتامین C، اسید کوجیک یا اسید آزلائیک تجویز کند.

روش‌ها. درمان‌ها ممکن است شامل روش‌های کم‌تهاجمی مانند لایه‌برداری شیمیایی باشد که می‌تواند رنگدانه‌های اضافی را از بین ببرد، یا میکرونیدلینگ که می‌تواند به ایجاد رنگ یکنواخت‌تر پوست کمک کند.

پزشک شما همچنین ممکن است روش‌های دیگری مانند نور درمانی یا درمان با پلاسمای غنی از پلاکت را پیشنهاد کند، که شامل گرفتن مقدار کمی از خون شما و تزریق مجدد آن به نواحی آسیب دیده پوست شما است.

بهتر است از متخصص پوست خود در مورد هزینه‌های احتمالی برنامه درمانی خاص خود سوال کنید، زیرا اکثر بیمه‌ها درمان‌های ملاسما را پوشش نمی‌دهند زیرا از نظر پزشکی ضروری تلقی نمی‌شوند.

همچنین، قبل از درمان خودتان با پزشک خود صحبت کنید. آنها ممکن است نکاتی برای مراقبت از خود در مورد ملاسما، مانند استفاده از محصولات ملایم پوست، کرم ضد آفتاب رنگی و آرایش، به شما ارائه دهند.

لکه‌های خورشیدی

لکه‌های خورشیدی، لکه‌های کوچک، مسطح، برنزه تا قهوه‌ای تیره روی پوست هستند. به آنها لکه‌های پیری یا لکه‌های کبدی نیز گفته می‌شود. ممکن است این لکه‌ها را در اثر ماندن در معرض آفتاب یا آفتاب سوختگی داشته باشید. آنها اغلب روی صورت، سینه و دست‌ها ظاهر می‌شوند.

درمان لکه‌های ناشی از آفتاب

نیازی به درمان لکه‌های خورشیدی نیست، زیرا آنها صرفاً نشانه‌ای از قرار گرفتن پوست در معرض آفتاب هستند. با این حال، اگر آنها شما را آزار می‌دهند، می‌توانید به یک متخصص پوست مراجعه کنید که ممکن است درمان‌های روشن‌کننده مانند کرم‌ها، لوسیون‌ها و ژل‌های حاوی هیدروکینون، کورتیکواستروئیدها یا رتینوئیدها را توصیه کند. آنها همچنین ممکن است آن را با لایه‌برداری شیمیایی یا درم ابریژن (روشی که شامل استفاده از دستگاه یا اسکراب برای برداشتن لایه بالایی پوست حاوی لکه‌های پیری است) درمان کنند.

هایپرپیگمانتاسیون پس از التهاب

هایپرپیگمانتاسیون پس از التهاب نوعی از هایپرپیگمانتاسیون است که در اثر التهاب یا آسیب پوستی، مانند سوختگی، آکنه یا بثورات پوستی، ایجاد می‌شود. این اتفاق بیشتر در افرادی با پوست تیره‌تر رخ می‌دهد. اگرچه این لکه‌ها معمولاً خود به خود محو می‌شوند، اما ممکن است ماه‌ها تا سال‌ها طول بکشد. می‌توانید برای درمان آن به متخصص پوست مراجعه کنید.

درمان هایپرپیگمانتاسیون پس از التهاب

پزشک شما ابتدا التهاب یا آسیبی که باعث هایپرپیگمانتاسیون شده است را درمان می‌کند. سپس، ممکن است درمان‌های روشن‌کننده، از جمله مواردی که روی پوست خود اعمال می‌کنید، مانند کرم‌هایی با هیدروکینون، ترتینوئین و فلوسینولون استوناید را توصیه کند. در صورت ابتلا به هایپرپیگمانتاسیون شدید، ممکن است به لایه‌برداری شیمیایی و لیزر درمانی نیاز داشته باشید. روزانه از کرم ضد آفتاب و محافظ در برابر آفتاب استفاده کنید.

کک و مک

کک و مک، لکه‌های برنزه یا قهوه‌ای رنگی هستند که معمولاً در دوران کودکی روی پوست در معرض آفتاب ظاهر می‌شوند. این لکه‌ها با افزایش زمان قرار گرفتن در معرض آفتاب و گرما، تیره‌تر شده و تعدادشان افزایش می‌یابد. اما در زمستان نیز روشن‌تر می‌شوند. کک و مک‌ها شایع و بی‌ضرر هستند و معمولاً در خانواده‌ها دیده می‌شوند. احتمالاً آنها را روی صورت، گردن، دست‌ها، بازوها، پشت و بالای سینه خواهید یافت.

درمان کک و مک

اگر کک و مک دارید، اولین و مهمترین کاری که باید انجام دهید این است که در طول روز از کرم ضد آفتاب استفاده کنید و در صورت امکان از آفتاب دوری کنید. همچنین می‌توانید به یک متخصص پوست مراجعه کنید که ممکن است درمان‌هایی را توصیه کند که کک و مک را روی صورت شما کمتر نشان دهد. این درمان‌ها شامل محصولاتی است که روی پوست آسیب دیده اعمال می‌کنید، که ممکن است حاوی رتینول یا رتینوئید باشند، اسید، لایه برداری شیمیایی و لیزر درمانی برای از بین بردن لایه بالایی پوست.

درمان‌های خانگی برای هایپرپیگمنتیشن

شما می‌توانید با روش‌های زیر، هیپرپیگمانتاسیون را در خانه مدیریت کنید:

استفاده از کرم ضد آفتاب. استفاده از کرم ضد آفتاب و لباس‌های محافظ در برابر آفتاب و اجتناب از قرار گرفتن در معرض نور خورشید تا حد امکان می‌تواند به جلوگیری از هایپرپیگمنتیشن کمک کند. همچنین می‌تواند از بدتر شدن هایپرپیگمنتیشن شما جلوگیری کند. 

مصرف ویتامین‌ها. هایپرپیگمانتاسیون ممکن است زمانی رخ دهد که کمبود ویتامین B12 دارید، به خصوص اگر رنگ پوست تیره‌تری دارید. خوردن غذاهای سرشار از ویتامین B12 و سایر مواد مغذی ضروری، مانند جگر گاو، ماهی سالمون، ماست، تخم مرغ و ماهی تن، می‌تواند به مدیریت هایپرپیگمانتاسیون کمک کند. اگر در حال بررسی مصرف مکمل‌ها هستید، با پزشک خود مشورت کنید.

استفاده از محصولات روشن‌کننده بدون نسخه. برخی از کرم‌ها، لوسیون‌ها و سرم‌ها با ترکیباتی مانند اسید آزلائیک، اسید گلیکولیک، اسید کوجیک، اسید سالیسیلیک و ویتامین C ممکن است به روشن شدن لکه‌های هایپرپیگمنتیشن یا کاهش میزان ملانین تولید شده توسط بدن شما کمک کنند. اگر قصد دارید از هر محصولی به طور مداوم برای درمان هرگونه مشکل پوستی استفاده کنید، با متخصص پوست خود مشورت کنید.

حفظ سلامت پوست. هیدراته ماندن بدن با مصرف آب و غذاهای غنی از آب مانند هندوانه، پرتقال و خیار، داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل و پیروی مداوم از یک برنامه ساده مراقبت از پوست طبق توصیه متخصص پوست، عادات سالمی هستند که می‌توانند سلامت پوست شما را بهبود بخشیده و به پیشگیری یا مدیریت هایپرپیگمنتیشن کمک کنند.

هیپوپیگمانتاسیون چیست؟

هیپوپیگمانتاسیون وضعیتی است که در آن بخش‌هایی از پوست روشن‌تر از سایر قسمت‌ها به نظر می‌رسند. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که بدن به اندازه کافی ملانین تولید نمی‌کند. 

هیپوپیگمانتاسیون اغلب به صورت لکه‌های روشن‌تر یا نواحی سفیدرنگ روی پوست شما ظاهر می‌شود. این لکه‌ها می‌توانند در هر جایی از بدن باشند. ممکن است کوچک باشند یا در ناحیه‌ای بزرگتر پخش شده باشند، مانند شرایطی مانند ویتیلیگو و آلبینیسم.

علل زیادی برای هیپوپیگمانتاسیون وجود دارد.

ویتیلیگو

ویتیلیگو باعث ایجاد لکه‌های صاف و سفید روی پوست می‌شود که در افرادی که پوست تیره‌تری دارند، واضح‌تر است. در برخی افراد، این لکه‌ها می‌توانند در سراسر بدن ظاهر شوند. این یک اختلال خودایمنی است که در آن سلول‌های تولیدکننده رنگدانه آسیب می‌بینند. هر کسی می‌تواند در هر سنی به ویتیلیگو مبتلا شود. این بیماری می‌تواند از کودکی شروع شود، اما اغلب قبل از 30 سالگی اتفاق می‌افتد. اگر شما یا یکی از اعضای خانواده‌تان بیماری‌های خودایمنی دیگری مانند بیماری آدیسون و دیابت نوع 1 داشته باشید، احتمالاً به آن مبتلا خواهید شد.

هیچ درمانی برای ویتیلیگو وجود ندارد، اما چندین درمان وجود دارد، از جمله پوشش‌های آرایشی، کرم‌های کورتیکواستروئید، مهارکننده‌های کلسینورین ( کرم الیدل  ، پماد پروتوپیک ) یا درمان‌های نور ماوراء بنفش. مهارکننده جانوس کیناز، روکسولیتینیب ( اُپزلورا ) برای درمان ویتیلیگوی غیرقطعه‌ای در بزرگسالان و کودکان ۱۲ سال یا بالاتر تأیید شده است.

آلبینیسم

آلبینیسم یک اختلال ارثی نادر است که در اثر عدم وجود آنزیمی که ملانین تولید می‌کند، ایجاد می‌شود. این امر منجر به فقدان کامل رنگدانه در پوست، مو و چشم‌ها می‌شود . افراد مبتلا به آلبینیسم دارای یک ژن غیرطبیعی هستند که بدن را از تولید ملانین باز می‌دارد. این اختلال می‌تواند در هر نژادی رخ دهد، اما بیشتر در بین سفیدپوستان شایع است.

ابتلا به آلبینیسم می‌تواند شما را نسبت به نور خورشید حساس‌تر کند و شما را در معرض خطر بیشتری برای آسیب‌های ناشی از نور خورشید و سرطان پوست قرار دهد. وقتی قسمت‌های چشم شما مانند شبکیه و عنبیه ملانین کافی تولید نمی‌کنند، می‌تواند بر بینایی شما تأثیر بگذارد و شما را نسبت به نور حساس کند.

هیچ درمانی برای آلبینیسم وجود ندارد. هر درمانی، چه جراحی و چه دارویی، که توسط پزشک شما توصیه شود، از سلامت پوست و بینایی شما محافظت می‌کند. از کرم ضد آفتاب برای کاهش خطر آسیب ناشی از آفتاب و سرطان پوست استفاده کنید.

تینا ورسیکالر

تینه‌آ ورسیکالر یک عفونت قارچی شایع پوست است که باعث ایجاد لکه‌های کوچک و پوسته‌دار می‌شود. این لکه‌ها توسط قارچی ایجاد می‌شوند که اسید آزلائیک تولید می‌کند، ماده‌ای که مانع از تولید رنگدانه در پوست می‌شود.

اگر پوست تیره‌تری دارید، ممکن است متوجه لکه‌های روشن‌تری شوید؛ اگر پوست روشن‌تری دارید، متوجه لکه‌های تیره‌تر یا روشن‌تری خواهید شد. تینه‌آ ورسیکالر اغلب علائم دیگری ندارد، اما برخی افراد در نواحی آسیب‌دیده دچار خارش نیز می‌شوند.

شما می‌توانید داروهای ضد قارچ بدون نسخه را برای مالیدن به نواحی آسیب‌دیده جهت درمان تینه‌آ ورسیکالر خریداری کنید. اگر علائم شما بهبود نیافت، به پزشک مراجعه کنید. آنها ممکن است داروهای تجویزی قوی‌تر یا داروهای خوراکی مانند فلوکونازول را توصیه کنند.

ترومای پوستی

اگر دچار عفونت پوستی، تاول ، سوختگی یا سایر آسیب‌های پوستی شده‌اید، ممکن است در ناحیه آسیب‌دیده دچار از دست دادن رنگدانه شوید. خبر خوب در مورد این نوع از دست دادن رنگدانه این است که معمولاً دائمی نیست، اما ممکن است مدت زیادی طول بکشد تا رنگدانه‌ها دوباره تشکیل شوند. می‌توان از لوازم آرایشی برای پوشاندن ناحیه مورد نظر استفاده کرد، در حالی که بدن رنگدانه را بازسازی می‌کند.

سایر علل هیپوپیگمانتاسیون

همچنین ممکن است به دلیل سایر بیماری‌های پوستی، مانند موارد زیر، دچار هیپوپیگمانتاسیون شوید:

• اگزما
• پسوریازیس
• پیتریازیس آلبا
• لیکن اسکلروز

درمان‌های خانگی برای هیپوپیگمانتاسیون

شما می‌توانید با کمک موارد زیر، هیپوپیگمانتاسیون را کمتر آشکار کنید و خطر ابتلا به مشکلات پوستی بیشتر را کاهش دهید:

لوازم آرایشی. می‌توانید از محصولات آرایشی مانند کانسیلر و کرم پودر، رنگ پوست و برنزه کننده‌های خود روی نواحی آسیب دیده استفاده کنید تا مانند بقیه پوست شما به نظر برسند.

کرم ضد آفتاب و لباس محافظ. هایپوپیگمانتاسیون می‌تواند حساسیت پوست شما را به خورشید افزایش دهد و خطر آسیب آفتاب و سرطان پوست را بالا ببرد. در طول روز از کرم ضد آفتاب با SPF حداقل 30 استفاده کنید، تا حد امکان از قرار گرفتن در معرض آفتاب خودداری کنید و لباس محافظ بپوشید.

درمان‌های جایگزین. برخی از متخصصان توصیه می‌کنند که پودر دانه‌های باکوچی را در روغن نارگیل و زنجبیل روی نواحی دارای رنگدانه بمالید. با این حال، انجام این کار ممکن است باعث شود پوست شما عوارض جانبی مانند سوزش، درد و قرمزی داشته باشد. قبل از دنبال کردن هرگونه درمان جایگزین برای رفع رنگدانه‌های پوست خود، با متخصص پوست خود مشورت کنید.

چگونه از هایپرپیگمنتیشن جلوگیری کنیم

هایپرپیگمانتاسیون همیشه قابل پیشگیری نیست. اما می‌توانید چند کار انجام دهید تا خطر ابتلا به آن را کاهش دهید.

• روزانه، هر ۲ ساعت یکبار، کرم ضد آفتاب بزنید. بعد از شنا یا تعریق دوباره آن را بزنید. 
• وقتی بیرون هستید، لباس‌های محافظ و لوازم جانبی مانند کلاه لبه‌دار بپوشید و در صورت امکان همیشه در سایه بمانید.
• وقتی خورشید در اوج تابش خود است، بین ساعت ۱۰ صبح تا ۲ بعد از ظهر، در خانه بمانید
• یک برنامه مراقبت از پوست ملایم و ساده را دنبال کنید که شامل تمیز کردن، مرطوب کردن و استفاده از کرم ضد آفتاب باشد. از متخصص پوست خود بخواهید بهترین برنامه را برای مورد شما ارائه دهد.
• طبق تجویز متخصص پوست، درمان خود را برای هر چیزی که باعث ایجاد هایپرپیگمنتیشن می‌شود، با دقت دنبال کنید.

چگونه از هیپوپیگمانتاسیون جلوگیری کنیم

شما می‌توانید با انجام موارد زیر از هیپوپیگمانتاسیون جلوگیری کنید:

• دریافت درمان فوری برای بیماری‌های پوستی که باعث آن می‌شوند، مانند پسوریازیس ، اگزما و تینه‌آ ورسیکالر
• کاهش قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی که پوست شما را می‌سوزانند یا باعث آسیب می‌شوند
• درمان عفونت‌های پوستی به محض ابتلا و پیگیری درمان
• استفاده از کرم ضد آفتاب و لباس‌های محافظ در تمام طول روز

خلاصه مطلب

هایپرپیگمانتاسیون و هایپوپیگمانتاسیون بیماری‌های پوستی هستند که به مشکلاتی در نحوه تولید ملانین در بدن مربوط می‌شوند. این بیماری‌ها اغلب غیرقابل پیشگیری هستند، اما شروع درمان به محض مشاهده علائم می‌تواند میزان و شدت آنها را کاهش دهد. درمان‌های بهبود تغییر رنگ پوست ممکن است چند ماه تا یک سال طول بکشد. حتی اگر احساس می‌کنید که مؤثر نیستند، به استفاده از آنها ادامه دهید. تا حد امکان از قرار گرفتن در معرض آفتاب خودداری کنید و هنگام بیرون رفتن از منزل از کرم ضد آفتاب و لباس‌های محافظ در برابر آفتاب استفاده کنید.

سوالات متداول در مورد هایپرپیگمنتیشن و هایپوپیگمنتیشن

چگونه هیپرپیگمانتاسیون (لکه‌های تیره رنگ پوست) را درمان کنیم؟

درمان روشن کننده پوست می‌تواند هایپرپیگمنتاسیون را درمان کند. اگر پوست تیره‌ای دارید، پزشک ممکن است استفاده از محصولاتی حاوی رتینول و اسید آزلائیک و درمان‌هایی مانند لیزر درمانی را پیشنهاد کند.

آیا ویتامین C برای هایپرپیگمانتاسیون مفید است؟

بله، ویتامین C برای هایپرپیگمنتیشن مفید است. می‌تواند به روشن شدن نواحی آسیب‌دیده کمک کند و پوست شما را از اثرات مضر خورشید محافظت کند.

آیا هایپرپیگمانتاسیون می‌تواند از بین برود؟

هایپرپیگمانتاسیون به طور کامل از بین نمی‌رود، اما درمان می‌تواند به کاهش میزان قابل توجه بودن آن کمک کند.

کدام هورمون مسئول هیپرپیگمانتاسیون است؟

هورمون تحریک‌کننده ملانوسیت مسئول تنظیم رنگ پوست شماست.

چه عواملی باعث از بین رفتن رنگدانه‌های پوست می‌شوند؟

پوست شما می‌تواند به دلیل آسیب‌هایی مانند تاول، سوختگی یا عفونت یا یک بیماری مانند ویتیلیگو، رنگدانه‌های خود را به طور دائم از دست بدهد.

چگونه ویتیلیگو را معکوس کنیم

دانشمندان هنوز درمانی برای معکوس کردن ویتیلیگو پیدا نکرده‌اند. متخصص پوست شما درمان‌هایی را توصیه می‌کند که به کند کردن یا جلوگیری از بدتر شدن آن، بازیابی رنگ پوست و کمک به رشد مجدد سلول‌های پوستی که رنگ تولید می‌کنند، کمک می‌کند.